در خلال سال‌هایی که ما به فعالیت در زمینه حسابداری پرداخته‌ایم شاید یکی از بیش‌ترین و متداول ترین سوالاتی که مطرح می‌شود درباره لایفو و فایفو می‌باشد. اگر بخواهیم به طور خلاصه این روش‌ها را بیان کنیم باید بگوییم که لایفو و فایفو نوعی روش برای شمارش کالا و در نهایت قیمت‌گذاری آنها است. چگونگی انجام و شمارش در لایفو و فایفو نیازمند توضیح جامعی هست که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
روش‌های لایفو و فایفو چیستند؟
هنگامی که زمان قیمت‌گذاری می‌رسد روش‌های متنوعی وجود دارند که به کمک ما می‌آیند. معمول‌ترین آنها، لایفو فایفو و میانگین موزون هستند. روش میانگین موزون درواقع به زمان ورود و خروج کالا در انبار کاری ندارد و قیمت‌گذاری را بر حسب میانگینی از کالاهای وارده و خارجه حساب می‌کند. اما از آن جایی که بحث ما در این سرفصل لایفو و فایفو هستند بهتر هست در ادامه تنها به این دو روش بپردازیم:
لایفو LAST IN FIRST OUT:
لایفو مخفف واژه انگلیسی Last In First Out می‌باشد. که معنای آخرین ورودی و اولین خروجی را می‌دهد. حالا می‌پرسید این عبارت به چه معناست؟ تصور کنید شرکتی دارید که از یک کالای خاص مثلا دستمال کاغذی تعداد بسیار زیادی انبارکردید و این کار را از سال ۹۶ تا به کنون ادامه داده‌اید. مسلما در سال ۹۶، قیمت کالا شما با خرید آخرین بار فرق دارد.
لایفو با این فرض پیش می‌رود که ابتدا کالاهایی که آخرین مرتبه وارد انبار شده‌اند به بخش فروش انتقال پیدا می‌کنند. با این اوصاف می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که در آخر هر دوره حسابداری معمولا تعدادی از کالاهای قدیمی در انبار باقی خواهد ماند. توجه شما را به مثال زیر جلب می‌کنیم:
مثال
جدول یک شرکت بازرگانی پخش دستمال کاغذی به شکل زیر است.
|
|
تعداد | قیمت |
|
مانده اول دوره |
۵۰ |
۱۰ |
|
اولین خرید |
۲۰ |
۲۰ |
| دومین خرید | ۵۰ |
۴۰ |
اگر فرض کنیم که موجودی پایان دوره دستمال کاغذی ۱۰۰ عدد هست تعداد کالای باقی مانده را قیمت‌گذاری کنید.
پاسخ:
در ابتدا نگاه می‌کنیم به موجودی که مسئله به ما داده است. یعنی ۱۰۰ عدد کالا به گونه‌ای که اولین خریدهای خود را فروخته باشیم برای ما باقی مانده است. پس شروع می‌کنیم از خرید اول دوره یکی یکی قیمت‌ها را حساب می‌کنیم تا زمانی که موجودی به ۱۰۰ برسد.
مرحله اول:
۵۰ ضربدر ۱۰ مساوی با ۵۰۰ می‌شود. پس قیمت اول دوره= ۵۰۰
مرحله دوم:
۲۰ ضربدر ۲۰ مساوی ۴۰۰ است. قیمت اولین خرید= ۴۰۰
مرحله سوم:
تا الان ۷۰ عدد کالا را قیمت‌گذاری کرده‌ایم. برای رسیدن به عدد ۱۰۰ که مسئله به ما داده است باید ۳۰ رقم دیگر کالا را قیمت‌گذاری کنیم. تعداد خرید دوم ۵۰ عدد است اما ما برای ادامه مسئله تنها به ۳۰ عدد آن نیاز داریم. پس:
۳۰ ضربدر ۴۰ مساوی ۱۲۰ است. قیمت خرید دوم=۱۲۰۰
مرحله آخر:
حالا ما به اندازه ۱۰۰ عدد کالا را قیمت‌گذاری کرده‌ایم. در آخرین مرحله تمام جواب‌های بالا را با هم جمع می‌کنیم.
۴۰۰+۵۰۰+۱۲۰۰=۲۱۰۰
۲۱۰۰ در واقع قیمت کالاهای ما بر اساس لایفو به شمار می‌رود.
فایفو یا FIRST IN FIRST OUT:
این روش درست برعکس لایفو هست که در بالا به توضیح آن پرداختیم. در روش فایفو یا اولین وارده و اولین خارجه به این صورت عمل می‌کنیم که اولین کالایی که وارد می‌شود را همان زمان به فروش می‌رسانیم سپس به کالاهای دیگر می‌پردازیم. به مثالی که برای شما می‌آوریم توجه کنید.
مثال:
مانند مثال بالا می‌خواهیم سعی کنیم که با استفاده از جدول داده شده قیمت کالاهای مانده را بر حسب فایفو محاسبه کنیم.
|
|
تعداد |
قیمت |
|
مانده اول دوره |
۵۰ |
۱۰ |
|
اولین خرید |
۲۰ |
۲۰ |
|
دومین خرید |
۵۰ |
۴۰ |
در این مثال با توجه به اینکه روش اولین وارده را به کار می‌گیریم باید یکی یکی از آخرین خرید شروع به محاسبه کنیم. با این فرض که در روش فایفو همان لحظه که کالای اول دوره وارد شده همان لحظه نیز به فروش رفته است. به همین دلیل ما برای محاسبه دومین خرید را مبنا قرار می‌دهیم.
دومین خرید (۵۰) ضربدر قیمت آن (۴۰) مساوی= ۲۰۰۰
دقت کنید که از ۱۰۰ کالایی که صورت مسئله بیان کرده است تا الان ۵۰ عدد آن را محاسبه کردیم و ۵۰ عدد دیگر باید حساب کنیم.
اولین خرید (۲۰) ضربدر قیمت آن (۲۰) مساوی= ۴۰۰
و حالا از مقدار اول دوره تنها ۳۰ عدد برای محاسبه نیاز داریم.
مانده اول دوره (۳۰) ضربدر قیمت آن (۱۰) مساوی= ۳۰۰
در آخرین مرحله نیز تمام جواب‌های بدست آمده را با هم جمع می‌کنیم و پرونده این مسئله را به روش فایفو می‌بندیم.
مرور
در مقاله روش‌های لایفو و فایفو تمام سعی خود را کردیم که به بهترین روش مطلب را به شما عزیزان آموزش دهیم. توضیحی کلی درباره هرکدام از سه روش رایج قیمت‌گذاری دادیم و به صورت انحصاری روش‌های فایفو و لایفو را بیان کردیم. در ادامه نیز برای هرکدام مثالی کارا و آموزنده بیان کردیم. ممنون که تا این لحظه با ما همراه بودید.